Tentoonstelling Vivian Ammerlaan in het Noord-Brabants Museum
Gepubliceerd in het Financieele Dagblad van zaterdag 4 februari 2023
Het sublieme verbeelden. Ga er maar aan staan. Het sublieme, dat is het gevoel dat je overweldigd wordt door iets dat groter is dan jezelf. In de natuur overkomt dat de meeste mensen: ongerepte landschappen, diepe kloven in de Alpen, rijzige rotsformaties, misschien zelfs de deken van sneeuw die overnacht het uitzicht vanuit je slaapkamerraam in een mythische wereld veranderde.
Het sublieme stamt uit een kunsthistorische traditie uit de Romantiek. Dat is lang geleden. Maar de hedendaagse kunstenares Vivian Ammerlaan (1994) put, net zoals kunstenaars in die tijd dat deden, graag uit die inspiratiebron.
Ammerlaan maakt foto’s van landschappen die haar overweldigen. Maar het vreemde is: ze kent die landschappen helemaal niet. Als je haar, na het zien van zo’n foto, om de coördinaten van die bewuste plek zou vragen, zou ze haar schouders ophalen. Google Maps wijst je niet de weg. Misschien zou Ammerlaan zeggen: ‘Het was in mijn keuken.’ Of: ‘Mijn badkamer.’
De foto’s zijn dan ook geen getrouwe weergave van landschappen, maar impressies. Die maakt ze met haar handen. Met huis-, tuin- en keukenmaterialen, doodgewone spulletjes die in haar keukenkastje opduiken, creëert ze landschappen. Ze improviseert, vaak ’s nachts, een studio-setting, gewoon in haar keuken of badkamer, dáár waar ze haar materialen aantreft. Wat voor spulletjes dat zijn? Ze houdt zich op de vlakte: ‘Ik noem liever geen voorbeelden, omdat het weten de kijker te veel beïnvloedt.’ Daar zit wat in.
De landschappen noemt ze ‘waanplekken’, die bestaan dus niet. Maar het weerhoudt haar er niet van om een beroep te doen op onze verbeelding: stel je gewoon voor dat het wél een landschap is.
Met de weinige middelen die haar ter beschikking staan, weet de kunstenares je te prikkelen. Je wil best meegaan in haar gedachtegang: dat zou best een onbekend eiland kunnen zijn dat opduikt in de mist.
Ammerlaan manipuleert haar spulletjes niet zodat ze op een landschap lijken. ‘Ik werk graag met materialen die kunnen verrassen. Zeker als ik met vloeistoffen werk, heb ik er weinig grip op en komt er een hoop toeval aan te pas. Op de set, van een afstand, zie het er niet eens uit als een landschap. Maar als ik door de lens van mijn camera kijk, wel.’
Het Noordbrabants Museum in Den Bosch vertoont een selectie van werken uit de serie ‘Waanplekken’. De expositie is in het kader van de reeks Brabants Nieuwe, waarmee het museum werk van jonge kunstenaars uit de provincie voor het voetlicht brengt. Het was het tijdloze en de melancholie en eenzaamheid in het werk van Ammerlaan die curator Charlotte Hoitsma ertoe aanzette om de jonge fotografe uit te nodigen. ‘Het doet je verlangen naar een plek die nooit heeft bestaan’, aldus Hoitsma.
Vivian Ammerlaan studeerde fotografie aan de kunstacademie AKV St. Joost te Breda. Ze ontving meerdere Young Talent awards en nominaties. Haar werk was te zien in meer dan veertig tentoonstellingen in galeries en musea. ‘Waanplekken’ in het Noordbrabants Museum is te zien tot en met 14 mei 2023.