Aflevering 88 van Sprekend Verleden
Er is een oud-Kamerlid overleden: Henri Hermans. Dat nieuws klinkt uit de radio op woensdagmorgen 11 mei 1949, acht uur. ‘Hij is 75 jaar oud geworden. De heer Henri Hermans is eerst als typograaf en later als journalist werkzaam geweest’, aldus de nieuwslezer. Dan volgt een zinnetje dat luisteraars aan de Boxmeerse ontbijttafels de oren doet splitsen: ‘In 1898 richtte hij in Boxmeer de katholieke Volksbond op.’
Het oud-parlementslid, voormalig letterzetter en katholiek vakbondsman, ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw, lid van de Orde van Oranje-Nassau én van de Orde van de Heilige Gregorius de Grote, heeft inderdaad sporen nagelaten in Boxmeer.
Het is 1895 als de in 1874 in Blitterswijck geboren Hendrik Gerard Maria Hermans zonder werk komt te zitten. Omdat zijn vader vroeg is overleden, is de situatie thuis nijpend: als Henri niet bijspringt, raakt zijn moeder aan de bedelstaf. Gelukkig vindt hij werk bij de drukkerij van Ferdinand Schoth in Boxmeer, die het Boxmeersch Weekblad De Maasbode uitgeeft. De jonge typograaf voelt zich in de drukkerij aan de Steenstraat als een vis in het water. Schoth heeft door dat de Limburger veel meer in zijn mars heeft. Henri mag niet alleen de krantenkolommen zètten, hij mag ze ook regelmatig volschrijven. In augustus 1898, als koningin Wilhelmina de troon bestijgt, krijgt hij ruim baan. Hij schrijft, in dialect, een gedicht van 28 kwatrijnen, waarin hij de loftrompet steekt over de vele feestelijkheden die het dorp ter ere van de troonswisseling organiseert. Als diepgelovig katholiek kan hij het niet nalaten in het voorlaatste couplet de socialisten een draai om de oren te geven: ‘Sjocelisten zal ze schrienen/Onze vaderlandsche pret/Mar mè dè volk, Willemiene/Hebben weej niks an de pet (…) en hij sluit strijdlustig af: ‘Dè weej klaor staon vur de strijd.’
De katholieke arbeider moet emanciperen en weg worden gehouden van alcohol én socialisme. Met Hermans krijgt de katholieke emancipatiebeweging een bevlogen kracht. In Boxmeer wil hij een katholieke vereniging oprichten, een volksbond. Aanvankelijk sneuvelt dat plan; pastoor Hermanus ter Haar ziet het niet zitten. Die verkast in 1896 naar Beieren en diens opvolger, Hilarion (Marianus) Kersten, geeft Hermans vrij baan. De katholieke werknemersvereniging, RK Volksbond Sint Petrus, is een feit. Niet lang daarna wordt de eerste steen gelegd voor een verenigingsgebouw. Dat verschijnt aan de Klinkerweg (de latere Veerstraat). ‘De Bond’, zoals het gebouw weldra heet, groeit uit tot een centrum waar ruim een halve eeuw jong en oud van lering en vermaak worden voorzien. Alles met een katholiek stempel, uiteraard.
Hermans kwaliteiten worden ook elders opgemerkt. In 1903 wordt hij naar Maastricht gehaald, waar hij secretaris wordt van de Limburgse Volksbond en redacteur van De Volksbode. In 1918 wordt hij Tweede Kamerlid voor de Algemeene Bond, later de Rooms-Katholieke Staatspartij. In 1920 is hij mede-oprichter van De Volkskrant. Hermans ontstijgt Boxmeer, maar wordt er niet vergeten en dat is wederzijds. Bij elk jubileum van ‘de Bond’ is Hermans van de partij om zijn gehoor van spitsvondige en strijdvaardige toespraken te voorzien.
Bij de foto: De inmiddels verdwenen RK Volksbond in Boxmeer. Inzet: Henri Hermans.
Geraadpleegde bronnen:
- Nieuwsdienst van het ANP
- socialhistory.org
- Boxmeersch Weekblad