Aflevering 27 van Bevrijding Stap Voor Stap
Het is woensdag 7 maart 1945. Hitlers troepen raken steeds meer in het nauw. Bij Remagen steken de Amerikanen de Rijn over. Keulen wordt veroverd.
Ondertussen maakt loco-burgemeester Van Boekholt in Boxmeer zich zorgen. Burgemeesters van andere Brabantse gemeenten voeren de druk flink op. Daar zijn honderden Boxmerenaren geëvacueerd. Waarom laat Van Boekholt zijn burgers niet terugkeren, de Maasdorpen zijn toch veilig?
Op 2 maart heeft Van Boekholt zijn collega’s in een brief gevraagd de mensen nog even daar te houden. Massale terugkeer is verre van gewenst. In Boxmeer, Beugen en Sambeek zijn veel huizen verwoest of beschadigd. Waar moeten al die mensen wonen? Hij moet ook van geval tot geval toestemming krijgen van de militaire autoriteiten.
Een probleem dat klein lijkt, maar niet onbelangrijk is, is het gebrek aan bouwmateriaal. Vooral triplex, waarmee huizen wind- en waterdicht gemaakt kunnen worden, is schaars. Het hout kan alleen met speciale toestemming worden verkregen. In Eindhoven haalde Boxmeer vorige maand 6 kubieke meter triplex op. Maar het hoofd van de wederopbouwdienst, in Mill, heeft nu gezegd dat Boxmeer die voorraad – toch al veel te weinig – met anderen moet delen.
Van Boekholt ontmoet weinig begrip bij zijn collega’s. Op 5 maart schrijft de burgemeester van Eersel: ‘Uw schrijven (…) heeft zoowel bij mij als bij de belanghebbende ingezetenen Uwer gemeente teleurstelling gewekt. Het gerechtvaardigde verlangen der inwoners van de gemeente Boxmeer tot terugkeer naar eigen haard, alsmede toenemende eischen inzake militaire inkwartiering hier ter plaatse, nopen mij Uwe volledige medewerking…’ De burgemeester van Oploo c.a. schrijft dat de terugkeer chaotisch verloopt. Boxmerenaren die in Oploo of Sint Anthonis zijn ondergebracht, krijgen te horen dat ze terug kunnen keren. Eenmaal in Boxmeer: ‘blykt dat de menschen niet altyd in hun huis kunnen en dan weer naar hier terug keeren, wat op moeylijkheden stuit.’
De burgemeester van Breda wijst erop, dat sommige inwoners zijn teruggekeerd zonder dat te melden. Maar de evacuatievergoedingen zijn gewoon uitgekeerd . ‘Het gevolg van deze nalatigheid is dat zich vele gevallen van fraude hebben voorgedaan.’ De burgemeester van Gemert schrijft: ‘Valide arbeidskrachten zitten hier evacuatievergoedingen op te strijken terwijl ze in de eigen gemeente de handen uit de mouwen zouden kunnen steken.’ De vergoeding bedraagt 10 gulden per week voor een echtpaar, aangevuld met 80 cent voor elk kind.
De loco-burgemeester krijgt ook een briefje van zijn collega uit Grave. Kunnen de zusters Redemptoristinnen, die in het klooster in Velp zijn ondergebracht, terug naar hun geliefde klooster in Sambeek? De nonnen moeten echter nog even geduld hebben. Het is een puinhoop in het klooster. Het goede nieuws is wel dat hun kapel, als een van de weinige gebedshuizen in de regio, de oorlogshandelingen wonder boven wonder heeft doorstaan. Dat nieuws verzacht bij de zusters de pijn en ze zeggen dank aan de Heer.
Bij de foto: Affiche van het Militair Gezag, dat vlak na de bevrijding een belangrijke stem had in de terugkeer van evacués.
Geraadpleegde bronnen:
- gemeentearchief Boxmeer (Brabants Historisch Informatie Centrum Den Bosch)
- Tot frontgebied verklaard, Guido Siebers en Geurt Franzen (2019)