Henricus Jacobs Loeffs, uit Appeltern, werd in 1629 pastoor van Velp. Hij zou dat blijven tot 1670. Anders dan in het buurstadje Grave, dat in 1602 door Maurits van Nassau op de Spanjaarden was veroverd en dus ‘protestants’ was geworden, konden de katholieken in Velp ongestoord hun godsdienst belijden. Het dorp maakte deel uit van de Heerlijkheid van Ravenstein, waar de katholieke hertog van Kleef de scepter zwaaide.
Weliswaar kwamen veel Gravenaren – stiekem – voor kerkgang en zielenzorg naar het buurdorp, maar Loeffs kon dat in zijn eentje niet bolwerken. Dat hoefde ook niet want hij kreeg voor de Graafse katholieken hulp van pater Basilius van Brugge.
Laten we er maar vanuit gaan dat pastoor Loeffs daardoor wat tijd over had. In ieder geval voldoende om te schrijven in zijn Memori Boeck (foto). Voluit heet het boek MEMORI BOECK voor den Eerweerdigen Heere ende Meester Hendrick Jacobs Loeffs.
Een fraai handschrift dat gelukkig bewaard is gebleven en ons vier eeuwen later laat zien dat pastoor Loeffs behalve erudiet ook veelzijdig was. Met als eerste aantekening een spreuk die zijn tijdgenoten niet vaak genoeg kon worden voorgehouden: memento mori, gedenk te sterven.
Zoals het een pastoor betaamde, noteerde Loeffs allerlei zaken die betrekking hadden op zijn functie. Maar hij maakte ook uitstapjes naar de wetenschap en de kunst en dat maakt het Memori Boeck zo bijzonder. Eén van de aantekeningen over de Velpse kerk, maar wel ‘werelds’ van karakter, is de lijst die Loeffs bijhield van zaken die hij op kosten van de parochie voor de kerk aanschafte. In een periode van tien jaar gaf hij een bedrag van 630 guldens en 10 stuivers uit aan artikelen als gordijnen en kazuifels maar ook een schilderij van een wenende Madonna, dat 27 gulden kostte.
Loeffs had een goede hand van schrijven, maar nog vaardiger was hij in het tekenen. Hij verlichtte zijn memorieboek met kleine schetsen, zoals die van een tweekoppige adelaar die hij in 1339 tekende en de Latijnse spreuk esto paratus(weest bereid) meegaf. Ook beoefende hij, op amateuristische wijze, maar toch, de cartografie. Zijn boek bevat een pagina waarop hij heel precies de erfscheidingen heeft getekend van een groot aantal percelen in Velp. Compleet met huisjes en de namen van de gezinnen die er woonden. De rechte erfscheidingen van percelen zijn niet in strakke lijnen, maar in kronkellijnen getekend. Dat doet vermoeden dat het weilanden zijn, door (Maas-)heggen omzoomd. Loeffs noteerde ook hoeveel pacht en belasting er betaald moest worden, wie er armlastig was en ondersteund moest worden.
Veel ruimte beslaat een letterkundig werkje. Meneer pastoor schreef een heus toneelstuk, getiteld De parabele of geyckenisse vanden verloren Sone. Wel religieus van karakter, want het vertelt de gelijknamige parabel van Lucas uit het Nieuwe Testament, en, zoals de pastoor zelf in alle bescheidenheid noteerde, op ‘speelswijze gemaeckt’.
Ook de wetenschap had zijn interesse. Hij hield het weer bij, noteerde weerspreuken en aantekeningen over de stand van sterren en planeten.
BIJSCHRIFT: Het Memori Boeck van pastoor Loeffs, dat wordt bewaard in het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) te Den Bosch. Foto: Geurt Franzen